Breivik

Ik volg met een half oog het proces tegen Anders Breivik. Ik zeg half oog, omdat ik de man namelijk doodeng vind. Met zijn nazigroet. En zijn ringbaardje. En zijn kleine oogjes. En zijn strakke pak. En zijn Lacoste polo. En zijn 'ik-erken-de-rechtbank-niet'.

Ik vind het een engerd. En daar had ik laatst een boeiende discussie over met mijn broer. Hij zei namelijk dat hij het een engerd vindt. En ik dacht toen ineens: vinden we hem een engerd omdat we weten wat hij gedaan heeft? Zouden we hem daarvoor al een engerd gevonden hebben? Noem je iemand een psychopatische psychopaat om hoe hij eruit ziet of om wat hij gedaan heeft? Misschien lopen er op dit moment wel mensen over straat met exact dezelfde denkbeelden, maar met de meest sympathieke gezichten die er zijn. Holleeder wordt door iedereen omschreven als een hoogst aimabel individu. Politici zeggen allemaal dat Wilders een heel vriendelijk mens is. Hitler werd omschreven als een sympathiek man.

Gelukkig weten we ook andere voorbeelden. Mao was een egocentrische perverseling. Stalin was een paranoïde megalomaan. Nero was dat ook. Caligula was een oversekste despoot. 

Wat komt hier uit?

Het zijn net mensen.

En dat is een beangstigende gedachte. Het zijn mensen. Mensen met goede en foute kanten, die toevallig een extreme opvatting ergens over hebben. Breivik is een mens. Met een aantal extreme denkbeelden. Die (helaas) gevoed worden door invloeden van buitenaf. Geen wonder dat hij claimt onschuldig te zijn. Hij heeft het gedaan, dat bekent hij ook, maar hij is onschuldig. Het nemen van 77 mensenlevens is dus 'zelfverdediging'. 

Het boek 'Wij zijn maar wij zijn niet geschift' van Tim Krabbé laat op boeiende wijze zien hoe twee sociaal moeilijke jongens doordraaien en een schietpartij houden op een school. Doordraaien ja. Want in principe (denk ik) is de mens zo niet ingesteld. Breivik is doorgedraaid. Ergens in zijn leven heeft een gebeurtenis zijn denkbeelden doen ontstaan. Daarna is hij die beelden gaan voeden met wat hij om zich heen zag. En geef iemand een strohalm voor zijn of haar denkbeelden en hij of zij maakt er een korenveld van. Je wilt graag dat die beelden gevoed worden. Dat sterkt je in je vertrouwen.

Ik denk dat zelfreflectie hierbij een grote oplossing kan zijn. Zijn die denkbeelden echt van mij? Of vind ik mezelf gewoon zo walgelijk dat ik daar anderen de schuld van geef? 

Anders Breivik: dader en mens of mens en dader?